ئه‌توانى له‌رێگاى ئیمه‌یڵ و ژماره ته‌له‌فۆنه‌کانمانه‌وه په‌یوه‌ندیمان پێوه‌بکه‌یت و راوسه‌رنج وپێشنیارو داواکاریه‌کانى خۆت بخه‌یته‌روو.
07705066052
ئافره‌ت و ماده هۆشبه‌ره‌کان
11/22/2016 10:56:00 PM
.jpg)
جەماوەر نیوز
جه‌ماوه‌رنیوز
وه‌نه‌وشه که‌ریم زاده
له سه‌ده‌ى ٢١ى زایینى که ئێمه له سه‌رده‌مى جیهانى خه‌یرایى و پێشکه‌وتندا ده‌ژین ڕۆژ به ڕۆژ ته‌مه‌نى توند و تیژى کۆمه‌ڵایه‌تى و تاوان دا ئه‌به‌زیت و ئه‌م شێوازه دابه‌زینه‌ى ته‌مه‌نى تاوان کردن له نێو مروڤه‌کاندا ده سه‌لمێنێت که خه‌یرایى و پێشکه‌وتنى جیهان به‌وشێوازه به قازانجى مرۆڤه‌کان نیه و ئافره‌تان زۆرتر له،چینه‌کانى ترى کۆمه‌ڵگا ده‌بن به قوربانى کێشه کۆمه ڵایه تیه‌کان .
ماده هۆشبه‌ره‌کان ئه‌گه‌ر سه‌ره‌کى ترین کێشه‌ى ژنان نه‌بێت، بێگومان یه‌کێک له به‌ر چاوترین کێشه‌کانى ئافره‌تانه که به داخه‌وه خه‌ریکى گه‌شه سه‌ندنه .
هه‌ندێ له کۆمه‌ڵگاکان هه‌ست ئه‌که‌ن که مه‌سه‌له‌ى ماده هۆشبه‌ره‌کان ته‌نها و ته‌نها په‌یوه‌ندى هه‌یه به ڕه‌گه‌زى نێرینه‌وه و ژنان قوربانى ئه‌م کێشه‌یه نابن ، به‌ڵام ئاماره‌کان ده‌یسه‌لمێنن که هه‌رچى جیهان زۆرتر و زۆرتر به‌ره‌و پێشکه‌وتن ده‌ڕوات کچان و ئافره‌تانیش هاوکات له‌گه‌ڵ پیاوانى کۆمه‌ڵگا ڕوبه‌ڕوى ئه‌م کێشه ده‌بنه‌وه و هه‌ندێ له واتاکان و ئاماره‌کانیش ده‌رى خستووه که له هه‌ندێ له کۆمه‌ڵگاکان ئافره‌تان زۆرتر له‌م باره‌وه تووشى مه‌ترسى بوونه‌ته‌وه .
هه‌ندێ له هۆکاره‌کانى ئه‌م مه‌سه‌له‌یه بریتیه له :
1-داهاتى نایه‌کسان بو ئافره‌تان له چاو پیاواندا .
2- توندوتێژى دژ به ژنان له کۆمه‌ڵگاى پیاوساڵارى دا .
3- یارمه‌تى نه‌دان به ئافره‌تان بۆ به‌شدارى کردن له چالاکیه کۆمه‌ڵایه تییه‌کان.
4- قه‌یرانى سیاسى که خۆى ده‌توانێت کاریگه‌رى ڕاسته‌و خۆى بێت له سه‌ر قه‌یرانى ئابوورى ، کۆمه‌ڵایه‌تى و کولتوورى و هه‌موو ئه‌م قه‌یرانانه خۆى دۆخێک ئه‌خوڵقێنێت که کچان و ئافره‌تان هان ئه‌دات به‌ڕه‌و ماده هۆشبه‌ره‌کان .
به‌داخه‌وه له کۆمه‌ڵگا دواکه‌و تووه کاندا که هه‌ندێ له ڕووناکبیران باسى ئه‌وه ده‌که‌ن که به کار هێنانى ماده‌ههۆشبه‌ره‌کان ده‌بێت وه‌کوو کێشه‌یه‌کى ده‌روونى سه‌یرى بکرێت ، به‌ڵام هه‌مان ڕووناکبیران به چاوێکى زۆر جیاوازه‌وه سه‌یرى ئه‌و ئافره‌تانه ئه‌که‌ن که‌تووشى ئه‌م مه‌سه‌له‌یه بوونه‌ته‌وه و ئاماده‌نین که وه‌کوو نه‌خۆشێکى ده‌روونى سه‌یرى ژنان بکه‌ن و هه‌ندێ حاڵه تێشدا وه‌کوو تاوانبار سه‌یریان ده‌که‌ن .
ڕوڵى بنه‌ماڵه‌کان چیه ؟
به‌ڵام مه‌سه‌له‌یه‌کى یه‌کجار گرنگ هه‌یه که ئه‌ویش کاریگه‌رى ڕاسته‌وخۆى بنه‌ماڵه‌یه له سه‌ر داهاتوویى منداڵان .
به‌داخه‌وه هه‌ندێ له بنه‌ماڵه‌کان که‌مته‌رخه‌مى ئه‌که‌ن له ته‌رخان کردنى کات بۆ منداڵه‌کانیان و ئه‌ویش خۆى بابه‌تێکى گرنگه که ده‌بێت باسى بکرێت.
بۆ نمونه ئه‌وه کیه‌که کاریگه‌رى باش دروس ئه‌کات له په‌روه‌رده‌ى منداڵ ؟ ئه‌وه بنه‌ماڵه‌یه .
ئه‌وه‌نکیه که منداڵ به شێوازێک په‌روه‌رده ده‌کات که هه‌ست به به‌رپرسیاریه‌تى بکات به‌رامبه‌ر به خۆى و هاووڵاتیان ؟
ئه‌وه بنه‌ماڵه‌یه و له‌بیرى نه‌به‌ینه‌وه که ئه‌وه بنه‌ماڵه‌یه له کاتى فشارى ده‌روونى به‌تایبه‌تى کچان له‌ته‌مه‌نى هه‌رزه کاریدا ده‌یانگریته باوه‌ش و هه‌موو پیداویسته جیاوازه‌کانى ده‌گریته ئه‌ستۆ ، له لایه‌کى تره‌وه لێکۆڵینه‌وه‌کان ده‌یسه‌لمێنێت ئه‌و بنه‌ماڵانه که پیاوێکى تووشى ماده هۆشبه‌ره‌کان تیاداهه‌یه کاریگه‌رى ڕاسته‌وخۆى ده‌بێت له‌سه‌ر ئافره‌ته‌که ، به‌ومانایه که هه‌وڵى ئه‌وه ئه‌دات که ئافره‌ته‌که‌ش تووشى هه‌مان کێشه بکات که ئاسانتر بتوانێت به‌رده‌وام بێت له کاره‌کانیدا .
کچان و ئافره‌تان ، قوربانى هه‌ستى خۆشه‌ویستی.
به‌داخه‌وه که خۆشه‌ویستى یه‌کیک له‌و قۆناغه جوانانه‌یه که مروڤ له سه‌ردمى هه‌رزه‌کارى و گه‌نجایه‌تى تێپه‌رى ده‌کات ، به‌ڵام له هه‌ندێ حاڵه‌تدا کچان و ته‌نانه‌ت ئافره‌تان به بێ بیرکردنه‌وه له‌گه‌ڵ کور یان پیاوێک خۆشه‌ویستى ئه‌که‌ن که زۆر جار فێڵیان لێ ده‌کرێت و دواى ماوه‌ییک تووشى کێشه‌ى ده‌روونى ده‌بن و له‌ژیر فشارى خۆشه‌ویستى یه‌ک لایانه‌وه ڕوو ده‌که‌نه ماده هۆشبه‌ره‌کان .
به داخه‌وه ئه‌و که‌سانه که له بنه‌ماڵه‌ى لاواز و هه‌ژار دا ئه‌ژین ، دواى ئه‌وه‌ى که تواناى ئه‌وه‌یان نه‌بوو که پاره‌ى پیویست بۆ دابینکردنى ماده هۆشبه‌ره‌کان بۆخۆیان ده‌سته‌به‌ر بکه‌ن ، ناچار ده‌بن له ڕیگاى له‌ش فروشیه‌وه کێشه‌که چاره سه‌ر بکه‌ن .
کاردانه‌وه‌ى جیاوازى ماده هۆشبه‌ره‌کان له‌سه‌ر کچان و ئافره‌تان .
کچان به‌هۆى ئه‌وه‌ى که هێشتا هیچ به‌رپرسیاره‌تییک له ئه‌ستۆیاندا نیه ، دوا به دواى ئه‌وه‌ى که له ماڵه‌وه هه‌ڵهاتن ته‌نها ده‌بن به هۆى له‌ناو چوونى ژیانى خۆیان و خوڵقاندنى کێشه‌ى کۆمه‌ڵایه‌تى له نیو کۆمه‌ڵگادا .
به‌ڵام ئافره‌تان به‌هۆى به‌ر پرسیاریه‌تى به‌رامبه‌ر به مێردو منداڵه‌کانى جگه‌له‌وه‌ى که ژیان و داهاتووى خۆى له ناو ده‌بات ، ده‌بێت به هۆى ئه‌وه‌ى که هه‌موو ئه‌ندامانى خێزان یه‌ک له دواى یه‌ک له گرده‌لولى قه‌یرانى ماده هۆشبه‌ره‌کان ژیانیان له ناو بچێت .
تووش بوون به نه‌خۆشیه‌کانى په‌یوه‌ندى دار به ماده هۆشبه‌ره‌کان یه‌کێک تر له ئه‌نجامه‌کانى ئه‌و ڕیگایه که خه‌ڵک گرتوویانه به‌ر ، وه‌کوو جه‌لته‌ى دل ، مێشک ، شێرپه‌نجه .
کان له چاره‌سه‌رکردنى NGO ڕۆڵى ڕێکخراوه مه‌ده‌نیه‌کان و
کێشه‌ى ماده هۆشبه‌ره‌کان :
ئێستا له ئه‌مریکا دوو ڕێکخراوه‌ى تایبه‌ت به ماده هۆشبه‌ره‌کان دامه‌زراوه که خه‌ڵکى خۆبه‌خش به پێ تواناى خۆى خۆبه خشانه یارمه‌تى خه‌ڵک ئه‌دات.
ئه‌و دوو ڕێکخراوه بریتیه‌له :
ڕێکخراوه‌ى ( A.A ) 1-ڕێکخراوه‌ى تایبه‌ت به خواردنه‌وه‌ى زۆر بیره - شه‌راب - ڤۆدکا - ویسکى
ڕێکخراوه‌ى ( N.A ) 2-ڕێکخراوه‌ى تایبه‌ت به هۆشبه‌ره دوکه‌ڵه‌کان ( هێروئین - کوکائین - تریاک و .......) به‌خته‌وه‌رانه ئێستا دواى ئه‌مریکا ووڵاتانى ترى جیهان چاویان له‌و رێکخراوه خوبه‌خشه‌ى ئه‌مریکا کردووه و کار ده‌که‌ن بۆ چاره‌سه‌ر کردنى ئه‌و کێشه کۆمه‌ڵایه‌تیه که ئافره‌تان و کچان زۆرتر له هه‌موو چینیک ده‌بن به قوربانى .
به هیواى جیهانێکى پر له ئاشتى و یه‌کسانى بۆ هه‌موو مرۆڤه‌کان
وتار
-
ڕه‌وشى ڕۆژنامه‌نوسى کوردى یان جیهانی
07.02.2024 -
ره‌گه‌ز گۆڕین کارێکى قێزه‌وه‌ن و شووره‌ییه
29.01.2024 -
سوکایه‌تى و بێڕێزى له‌پاى چی؟
10.01.2024
زۆرترین خوێندراو
- ڕۆژ
- هەفتە
- مانگ
-
پارتی و یه‌كێتی له سه‌ر دوو وه‌زاره‌ت ڕێكنه‌كه‌وتوون
27.10.2022
-
دوورخستنەوەی سەرۆککۆماری پێشووی چین ئاشكرا ده‌كرێت
23.10.2022
-
له كفری پارتی سۆسیال دیموكرات خولێكی تۆپی پێ ده‌كاته‌وه
22.10.2022
-
پارتی سۆسیال دیموكرات گۆڕانكاری ئه‌نجامده‌دات
23.02.2023