ئهتوانى لهرێگاى ئیمهیڵ و ژماره تهلهفۆنهکانمانهوه پهیوهندیمان پێوهبکهیت و راوسهرنج وپێشنیارو داواکاریهکانى خۆت بخهیتهروو.
07705066052
عێراق له ڕێڕه‌وى گواستنه‌وه‌ى مادده هۆشبه‌ره‌کانه‌وه بۆ ناوه‌ندێکى خراپ به‌کارهێنان و بازرگانیکردن
21.08.2023
جەماوەر نیوز
ده‌سه‌ڵاتدارانى عێراق له به‌غداى پایته‌خت ئامارى نوێ و نیگه‌رانکه‌ریان ده‌رباره‌ى به‌رهه‌مى ئۆپه‌راسیۆنه‌کانى دژه مادده هۆشبه‌ره‌کان له وڵاته‌که‌دا له سه‌ره‌تاى ئه‌مساڵه‌وه ئاشکرا کرد و جه‌ختیان له‌وه کرده‌وه که ئه‌وه‌ى له‌و ماوه‌یه‌دا ده‌ستى به‌سه‌ردا گیراوه گه‌یشتووه‌ته 3 ته‌ن، ئه‌مه‌ش له کاتێکدایه که هۆشدارییه‌کان له‌سه‌ر فراوانبوونى ده‌ستدرێژیکردنه سه‌ر گه‌نجان و هه‌رزه‌کاران و کاریگه‌رییه‌کانى له‌سه‌ر دۆسیه‌ى ئه‌منى له هه‌موو شاره‌کانى عێراق.
مادده هۆشبه‌ره‌کان یه‌کێکه له دیارترین ئاسته‌نگه‌کان که ڕووبه‌ڕووى کۆمه‌ڵگاى عێراقى ده‌بێته‌وه، به‌تایبه‌تى له‌و کاته‌وه‌ى که بازرگانیکردنیان له‌م دواییانه‌دا به شێوه‌یه‌کى مه‌ترسیدار فراوان بووه و عێراق بووه‌ته ڕێڕه‌وێک بۆ ژماره‌یه‌ک له وڵاتانى عه‌ره‌بی.
به‌ڕێوه‌به‌رى به‌شى کۆنترۆڵکردنى مادده هۆشبه‌ره‌کان له وه‌زاره‌تى ناوخۆى عێراق بیلال سۆبى ڕۆژى دووشه‌ممه دۆسیه‌ى مادده هۆشبه‌ره‌کانى به "مه‌ترسیدار و ئاڵۆز" وه‌سف کرد و له سه‌ره‌تاى ئه‌مساڵه‌وه ده‌ستبه‌سه‌رداگرتنى سێ تۆن مادده‌ى هۆشبه‌ر ئاشکرا کرد و له به‌یاننامه‌یه‌کدا بۆ په‌یامنێران له به‌غدا ڕۆژى دووشه‌ممه ڕایگه‌یاند "زۆربه‌ى ئه‌و ماددانه حه‌بى کریستاڵ و کاپتاگۆنه."
وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى عێراق: وڵات له ڕێڕه‌وى گواستنه‌وه‌ى مادده هۆشبه‌ره‌کانه‌وه بۆ ناوه‌ندێکى خراپ به‌کارهێنان و بازرگانیکردن به مادده هۆشبه‌ره‌کانه‌وه گۆڕدراوه
وتیشى " ئێمه شه‌ڕێکى گه‌وره ده‌که‌ین له‌گه‌ڵ بازرگانانى مادده هۆشبه‌ره‌کان و تۆڕه‌کان و قاچاخچییه‌کان و پێویستمان به هاوکارى و پشتیوانى هاوڵاتیان هه‌یه بۆ ڕزگاربوون له‌م دیارده‌یه."
هێزه ئه‌منییه‌کانى عێراق نزیکه‌ى ڕۆژانه هه‌ڵمه‌تێک ئه‌نجام ده‌ده‌ن بۆ ده‌ستگیرکردنى بازرگانانى مادده هۆشبه‌ره‌کان و به‌کارهێنه‌رانى مادده هۆشبه‌ره‌کان، به‌ڵام ئه‌م هه‌ڵمه‌تانه ڕێگرى له فراوانبوونى بڵاوبوونه‌وه‌یان نه‌کردووه.
کاربه‌ده‌ستێکى ئاسایشى عێراقى ده‌ڵێت وڵاته‌که‌ى به‌په‌له پێویستى به دامه‌زراندنى ئاسایشى سه‌ربه‌خۆ هه‌یه که توانایه‌کى گه‌وره‌ى هه‌بێت بۆ ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ى نه‌خۆشى مادده هۆشبه‌ره‌کان و وتیشى " عێراق ده‌ست له هاوکارییه‌کانى لایه‌نى سوریا ناگرێت و بووه‌ته یه‌که‌م لافاوى عێراق به ژه‌هر و مادده‌ى هۆشبه‌ر ئه‌و ناوچانه‌ن که له‌لایه‌ن سوپاى سوریا و گروپه هاوپه‌یمانه‌کانییه‌وه کۆنترۆڵ ده‌کرێن" به ئاماژه‌کردن به هێزه‌کانى ڕژێمى به‌شار ئه‌سه‌د.
جه‌ختى له‌وه کرده‌وه که ئه‌و قاچاخچێتییه‌ى که له سنووره‌کاندا ده‌ستى به‌سه‌ردا ده‌گیرێت زۆر که‌متره له‌و بڕه‌ى که ده‌رباز ده‌بێت له چوونه ناو عێراق له ڕێگه‌ى سنووره‌کانى پارێزگاکانى ئه‌نبار و نه‌ینه‌واوه له‌گه‌ڵ سوریا، هه‌روه‌ها به‌شدارییه‌کى ڕوون هه‌یه له لایه‌نه چه‌کداره چالاکه‌کان له‌سه‌ر سنوور له‌و بازرگانیه‌دا و ڕوونیشیکرده‌وه که "کاپتاگۆن که له ڕێگه‌ى سوریاوه ده‌گاته عێراق و له ناوچه‌کانى باکوور و ڕۆژئاوادا بڵاو ده‌بێته‌وه، به‌تایبه‌تى پارێزگاکانى سه‌لاحه‌دین و که‌رکوک و ئه‌نبار، له کاتێکدا کریستاڵ له ناوچه‌کانى باشورى عێراق
وتی: "به‌غداى پایته‌خت یه‌کێکه له‌و شارانه‌ى زۆرترین زیانیان به‌رکه‌وتووه له عێراق، بۆیه ڕێژه‌ى تاوان له شاره‌کانى دیکه زیاتره."
وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى عێراق پێشتر له تشرینى دووه‌مى ساڵى ڕابردوودا گۆڕینى وڵاته‌که‌ى له ڕێڕه‌وێکه‌وه بۆ گواستنه‌وه‌ى مادده هۆشبه‌ره‌کان بۆ ناوه‌ندێکى به‌کارهێنان و بازرگانیکردن به مادده هۆشبه‌ره‌کانه‌وه ڕاگه‌یاند و له به‌یاننامه‌یه‌کدا ڕایگه‌یاند " دیارده‌ى مادده هۆشبه‌ره‌کان هه‌ستیار و مه‌ترسیداره و ئاماره‌کانى وه‌زاره‌تى ناوخۆ نیشانیان داوه که ژماره‌ى تۆمه‌تباران له که‌یسه‌کانى مادده‌ى هۆشبه‌ر له زیندانه‌کاندا، جا له ڕێگه‌ى خراپ به‌کارهێنان یان فرۆشتنه‌وه بێت، گه‌یشتووه‌ته زیاتر له 13 هه‌زار زیندانی."
ئاماژه‌شى بۆئه‌وه کردووه که "مادده مه‌ترسیداره‌کانى وه‌ک کریستاڵ و هاشیش و ئۆپیۆم له عێراقدا به‌ربڵاو بوون، بۆیه پێویسته پلانى ستراتیژى دروست بکرێت بۆ ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌یان، به‌تایبه‌تى له‌و کاته‌وه‌ى زۆربه‌ى بازرگانه‌کان خوێندکارانى گه‌نجى زانکۆ و قوتابخانه ده‌که‌نه ئامانج."
له لایه‌کى دیکه‌وه، حه‌یده‌ر زوبه‌یدى چالاکوانێکى عێراقى وتى "هاشیش له‌گه‌ڵ حه‌بى مادده هۆشبه‌ره‌کان (کاپتاگۆن) له به‌غدا به‌ربڵاوه و ئه‌وه‌ى که ڕێژه‌ى ده‌ستدرێژیکردنه سه‌ر کچان زیاتر له پیاوانى گه‌نج زیاد ده‌کات و جۆرێکى به‌ربڵاوى هاشیش هه‌یه له‌وانه هاشیشى ئێرانى و لوبنانى و ئه‌وروپى و به نرخێکى زۆر گران ده‌فرۆشرێت، چونکه نرخى ۳ گرامى هه‌ندێک جار ده‌گاته ۲۰۰ دۆلارى ئه‌مریکى " .
له لایه‌کى دیکه‌وه، مایس محه‌مه‌د، ئه‌ندامى کۆمه‌ڵه‌ى "چاره‌سه‌ر"، که تایبه‌تمه‌نده به چاره‌سه‌رکردنى مادده هۆشبه‌ره‌کان، ئاماژه به‌وه ده‌کات که "زۆربه‌ى به‌کارهێنه‌رانى هاشیش ته‌مه‌نیان له 25 ساڵ زیاتر نییه، زۆربه‌یان به‌بێ هیچ دوودڵییه‌ک به‌کارى ده‌هێنن، به‌تایبه‌تى له‌به‌ر ئه‌وه‌ى به ئاره‌زووى خۆیان داده‌نێن، به‌ڵام دواى به‌کارهێنانى هاشیش بۆ جارى پێنجه‌م ده‌که‌ونه ته‌ڵه‌ى مادده‌ى هۆشبه‌ر
له ساڵانى دواى پرۆزه‌ى ئازادى عێراق له ساڵى ۲۰۰۳، عێراق بوو به یه‌کێک له‌و وڵاتانه‌ى که مادده هۆشبه‌ره‌کان به شێوه‌یه‌کى به‌ربڵاو له سنووره‌کانى ئێران و سوریاوه به قاچاخ ده‌گوازرێن. یاساى عێراقى پێش ساڵى 2003 سزاى مردنى بازرگانانى مادده‌ى هۆشبه‌ر ده‌دات به هه‌ڵواسین. به‌ڵام دواى پرۆزه‌ى ئازادى عێراق سزاى له سێداره‌دان هه‌ڵوه‌شایه‌وه و سزاى تا 20 ساڵ زیندانى به‌سه‌ردا سه‌پێنرا.
نیو عه‌ره‌ب
ده‌سه‌ڵاتدارانى عێراق له به‌غداى پایته‌خت ئامارى نوێ و نیگه‌رانکه‌ریان ده‌رباره‌ى به‌رهه‌مى ئۆپه‌راسیۆنه‌کانى دژه مادده هۆشبه‌ره‌کان له وڵاته‌که‌دا له سه‌ره‌تاى ئه‌مساڵه‌وه ئاشکرا کرد و جه‌ختیان له‌وه کرده‌وه که ئه‌وه‌ى له‌و ماوه‌یه‌دا ده‌ستى به‌سه‌ردا گیراوه گه‌یشتووه‌ته 3 ته‌ن، ئه‌مه‌ش له کاتێکدایه که هۆشدارییه‌کان له‌سه‌ر فراوانبوونى ده‌ستدرێژیکردنه سه‌ر گه‌نجان و هه‌رزه‌کاران و کاریگه‌رییه‌کانى له‌سه‌ر دۆسیه‌ى ئه‌منى له هه‌موو شاره‌کانى عێراق.
مادده هۆشبه‌ره‌کان یه‌کێکه له دیارترین ئاسته‌نگه‌کان که ڕووبه‌ڕووى کۆمه‌ڵگاى عێراقى ده‌بێته‌وه، به‌تایبه‌تى له‌و کاته‌وه‌ى که بازرگانیکردنیان له‌م دواییانه‌دا به شێوه‌یه‌کى مه‌ترسیدار فراوان بووه و عێراق بووه‌ته ڕێڕه‌وێک بۆ ژماره‌یه‌ک له وڵاتانى عه‌ره‌بی.
به‌ڕێوه‌به‌رى به‌شى کۆنترۆڵکردنى مادده هۆشبه‌ره‌کان له وه‌زاره‌تى ناوخۆى عێراق بیلال سۆبى ڕۆژى دووشه‌ممه دۆسیه‌ى مادده هۆشبه‌ره‌کانى به "مه‌ترسیدار و ئاڵۆز" وه‌سف کرد و له سه‌ره‌تاى ئه‌مساڵه‌وه ده‌ستبه‌سه‌رداگرتنى سێ تۆن مادده‌ى هۆشبه‌ر ئاشکرا کرد و له به‌یاننامه‌یه‌کدا بۆ په‌یامنێران له به‌غدا ڕۆژى دووشه‌ممه ڕایگه‌یاند "زۆربه‌ى ئه‌و ماددانه حه‌بى کریستاڵ و کاپتاگۆنه."
وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى عێراق: وڵات له ڕێڕه‌وى گواستنه‌وه‌ى مادده هۆشبه‌ره‌کانه‌وه بۆ ناوه‌ندێکى خراپ به‌کارهێنان و بازرگانیکردن به مادده هۆشبه‌ره‌کانه‌وه گۆڕدراوه
وتیشى " ئێمه شه‌ڕێکى گه‌وره ده‌که‌ین له‌گه‌ڵ بازرگانانى مادده هۆشبه‌ره‌کان و تۆڕه‌کان و قاچاخچییه‌کان و پێویستمان به هاوکارى و پشتیوانى هاوڵاتیان هه‌یه بۆ ڕزگاربوون له‌م دیارده‌یه."
هێزه ئه‌منییه‌کانى عێراق نزیکه‌ى ڕۆژانه هه‌ڵمه‌تێک ئه‌نجام ده‌ده‌ن بۆ ده‌ستگیرکردنى بازرگانانى مادده هۆشبه‌ره‌کان و به‌کارهێنه‌رانى مادده هۆشبه‌ره‌کان، به‌ڵام ئه‌م هه‌ڵمه‌تانه ڕێگرى له فراوانبوونى بڵاوبوونه‌وه‌یان نه‌کردووه.
کاربه‌ده‌ستێکى ئاسایشى عێراقى ده‌ڵێت وڵاته‌که‌ى به‌په‌له پێویستى به دامه‌زراندنى ئاسایشى سه‌ربه‌خۆ هه‌یه که توانایه‌کى گه‌وره‌ى هه‌بێت بۆ ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ى نه‌خۆشى مادده هۆشبه‌ره‌کان و وتیشى " عێراق ده‌ست له هاوکارییه‌کانى لایه‌نى سوریا ناگرێت و بووه‌ته یه‌که‌م لافاوى عێراق به ژه‌هر و مادده‌ى هۆشبه‌ر ئه‌و ناوچانه‌ن که له‌لایه‌ن سوپاى سوریا و گروپه هاوپه‌یمانه‌کانییه‌وه کۆنترۆڵ ده‌کرێن" به ئاماژه‌کردن به هێزه‌کانى ڕژێمى به‌شار ئه‌سه‌د.
جه‌ختى له‌وه کرده‌وه که ئه‌و قاچاخچێتییه‌ى که له سنووره‌کاندا ده‌ستى به‌سه‌ردا ده‌گیرێت زۆر که‌متره له‌و بڕه‌ى که ده‌رباز ده‌بێت له چوونه ناو عێراق له ڕێگه‌ى سنووره‌کانى پارێزگاکانى ئه‌نبار و نه‌ینه‌واوه له‌گه‌ڵ سوریا، هه‌روه‌ها به‌شدارییه‌کى ڕوون هه‌یه له لایه‌نه چه‌کداره چالاکه‌کان له‌سه‌ر سنوور له‌و بازرگانیه‌دا و ڕوونیشیکرده‌وه که "کاپتاگۆن که له ڕێگه‌ى سوریاوه ده‌گاته عێراق و له ناوچه‌کانى باکوور و ڕۆژئاوادا بڵاو ده‌بێته‌وه، به‌تایبه‌تى پارێزگاکانى سه‌لاحه‌دین و که‌رکوک و ئه‌نبار، له کاتێکدا کریستاڵ له ناوچه‌کانى باشورى عێراق
وتی: "به‌غداى پایته‌خت یه‌کێکه له‌و شارانه‌ى زۆرترین زیانیان به‌رکه‌وتووه له عێراق، بۆیه ڕێژه‌ى تاوان له شاره‌کانى دیکه زیاتره."
وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى عێراق پێشتر له تشرینى دووه‌مى ساڵى ڕابردوودا گۆڕینى وڵاته‌که‌ى له ڕێڕه‌وێکه‌وه بۆ گواستنه‌وه‌ى مادده هۆشبه‌ره‌کان بۆ ناوه‌ندێکى به‌کارهێنان و بازرگانیکردن به مادده هۆشبه‌ره‌کانه‌وه ڕاگه‌یاند و له به‌یاننامه‌یه‌کدا ڕایگه‌یاند " دیارده‌ى مادده هۆشبه‌ره‌کان هه‌ستیار و مه‌ترسیداره و ئاماره‌کانى وه‌زاره‌تى ناوخۆ نیشانیان داوه که ژماره‌ى تۆمه‌تباران له که‌یسه‌کانى مادده‌ى هۆشبه‌ر له زیندانه‌کاندا، جا له ڕێگه‌ى خراپ به‌کارهێنان یان فرۆشتنه‌وه بێت، گه‌یشتووه‌ته زیاتر له 13 هه‌زار زیندانی."
ئاماژه‌شى بۆئه‌وه کردووه که "مادده مه‌ترسیداره‌کانى وه‌ک کریستاڵ و هاشیش و ئۆپیۆم له عێراقدا به‌ربڵاو بوون، بۆیه پێویسته پلانى ستراتیژى دروست بکرێت بۆ ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌یان، به‌تایبه‌تى له‌و کاته‌وه‌ى زۆربه‌ى بازرگانه‌کان خوێندکارانى گه‌نجى زانکۆ و قوتابخانه ده‌که‌نه ئامانج."
له لایه‌کى دیکه‌وه، حه‌یده‌ر زوبه‌یدى چالاکوانێکى عێراقى وتى "هاشیش له‌گه‌ڵ حه‌بى مادده هۆشبه‌ره‌کان (کاپتاگۆن) له به‌غدا به‌ربڵاوه و ئه‌وه‌ى که ڕێژه‌ى ده‌ستدرێژیکردنه سه‌ر کچان زیاتر له پیاوانى گه‌نج زیاد ده‌کات و جۆرێکى به‌ربڵاوى هاشیش هه‌یه له‌وانه هاشیشى ئێرانى و لوبنانى و ئه‌وروپى و به نرخێکى زۆر گران ده‌فرۆشرێت، چونکه نرخى ۳ گرامى هه‌ندێک جار ده‌گاته ۲۰۰ دۆلارى ئه‌مریکى " .
له لایه‌کى دیکه‌وه، مایس محه‌مه‌د، ئه‌ندامى کۆمه‌ڵه‌ى "چاره‌سه‌ر"، که تایبه‌تمه‌نده به چاره‌سه‌رکردنى مادده هۆشبه‌ره‌کان، ئاماژه به‌وه ده‌کات که "زۆربه‌ى به‌کارهێنه‌رانى هاشیش ته‌مه‌نیان له 25 ساڵ زیاتر نییه، زۆربه‌یان به‌بێ هیچ دوودڵییه‌ک به‌کارى ده‌هێنن، به‌تایبه‌تى له‌به‌ر ئه‌وه‌ى به ئاره‌زووى خۆیان داده‌نێن، به‌ڵام دواى به‌کارهێنانى هاشیش بۆ جارى پێنجه‌م ده‌که‌ونه ته‌ڵه‌ى مادده‌ى هۆشبه‌ر
له ساڵانى دواى پرۆزه‌ى ئازادى عێراق له ساڵى ۲۰۰۳، عێراق بوو به یه‌کێک له‌و وڵاتانه‌ى که مادده هۆشبه‌ره‌کان به شێوه‌یه‌کى به‌ربڵاو له سنووره‌کانى ئێران و سوریاوه به قاچاخ ده‌گوازرێن. یاساى عێراقى پێش ساڵى 2003 سزاى مردنى بازرگانانى مادده‌ى هۆشبه‌ر ده‌دات به هه‌ڵواسین. به‌ڵام دواى پرۆزه‌ى ئازادى عێراق سزاى له سێداره‌دان هه‌ڵوه‌شایه‌وه و سزاى تا 20 ساڵ زیندانى به‌سه‌ردا سه‌پێنرا.
نیو عه‌ره‌ب
بابەتی هاوشێوە
-
لە قەزای شارەزوور بەڕێز محەمەد حاجی مەحمود بە ئامادەبونی ژمارەیەک لە ئەندامانی مەکتەبی سیاسی و ئەنجومەنی سەرکردایەتی سەردانی مەڵبەندی شارەزووری پارتی سۆسیال دیموکراتی کوردستانی کرد
-
محەمەد حاجی مەحمود تاجە گوڵینەی ڕێز و وەفای لەسەر مەزاری شەهیدانی کیمیابارانی هەڵەبجە دانا
-
پەیامی محەمەدی حاجی محمود لەساڵیادی مەرگەساتی هەڵەبجە
-
بەناوی خوای گەورە و میهرەبان هاتنەوەی مانگی پیرۆزی ڕەمەزان، لە موسوڵمانانی جیهان بەگشتی و جەماوەری کوردستان بەتایبەتی پیرۆز دەکەم. نزا لە خوای گەورە دەکەم، ڕۆژو و پەرستشی ھەموولایەک قبوڵ بکات و هاتنەوەی ئەم مانگە پیرۆزە بکاتە مایەی خێر و خۆشی و بە
-
پارتی سۆسیال دیموکراتی کوردستان و یەکێتی نیشتمانی کوردستان کۆبوونەوە
-
خەڵاتی رێزلێنان بەخشرایە خاتونی تێکۆشەر خاتوگەردە رۆستەم دایکی شەهید سەرکردەعەتا محەمەدحاجی مەحمود
وتار
-
ڕهوشى ڕۆژنامهنوسى کوردى یان جیهانی
07.02.2024 -
رهگهز گۆڕین کارێکى قێزهوهن و شوورهییه
29.01.2024 -
سوکایهتى و بێڕێزى لهپاى چی؟
10.01.2024
زۆرترین خوێندراو
- ڕۆژ
- هەفتە
- مانگ