ئه‌توانى له‌رێگاى ئیمه‌یڵ و ژماره ته‌له‌فۆنه‌کانمانه‌وه په‌یوه‌ندیمان پێوه‌بکه‌یت و راوسه‌رنج وپێشنیارو داواکاریه‌کانى خۆت بخه‌یته‌روو.
07705066052
مرۆڤ یان ماشین ؟
11/12/2015 1:42:00 PM
جەماوەر نیوز
جه‌ماوه‌رنیوز
پۆڵا سه‌عید
به‌شى سێهه‌م و کۆتایی
ئه‌وه‌ى هه‌تاوه‌کوو ئێستا نه له‌لایه‌ن هه‌ڵهاتووانه‌وه (هه‌موو هاووڵاتیى ئه‌و نه‌ته‌وانه‌ی، که هه‌ڵدێن بۆ ئه‌وروپا)، نه له‌لایه‌ن میدیا و توێژه‌رانى کۆمه‌ڵایه‌تیى و سیاسییه‌وه په‌ى پێنه‌براوه، بریتییه له ڕه‌گى ده‌روونناسییانه‌ى سه‌فه‌ر و هه‌ڵهاتن. مرۆڤ به‌ده‌ر له ڕزگارکردنى ژیانى له هه‌ڵهاتندا، پراکتیزه‌ى بوونێکیش ده‌کات، که قسه له‌سه‌ر ئێکسیستێنسى بوونێک له کات و شوێن و کلیما و کولتوورێکى تردا ده‌کات. مرۆڤ سه‌فه‌ر ده‌کات هه‌تاوه‌کوو ببینێت، که ده‌بێت به چیی، ئه‌گه‌ر هاتوو له کات و شوێن و کلیما و کولتوورێکى تردا درێژه به ژیان بدات؟ له‌لاى زۆرینه‌ى تاک، هۆکارى هاتنه‌ده‌ره‌وه‌یان، بریتییه له ژیانێکى باشتر له ده‌وڵه‌مه‌ندییدا، به‌دیهێنانى خه‌ونێک ...هتد. تاک دێته‌ده‌ره‌وه له نیشتیمانه‌که‌ى خۆی، چونکه له توانایدا هه‌یه. ئه‌م توانایه توانایه‌کى ماددیى نییه، به‌ڵکوو فیزیکییه، چونکه تاک دره‌ختێک نییه، که له سروشته‌وه پرۆگرامکرابێت، که له جێگاى خۆى نه‌جوڵێت و باڵا بکات، سه‌وز بێت، به‌ربگرێت ...هتد. به‌ڵام مرۆڤێک له سروشته‌وه پرۆگرام نه‌کراوه، که ببێت به چیی، به‌ڵکوو له سروشته‌وه پرۆگرام کراوه، که ئازاد بێت. واته مرۆڤ ئازاده ده‌بێت به چیى و بۆ کوێ ده‌چێت. بۆ نموونه مرۆڤى کورد له سروشته‌وه ئازاده، که ده‌بێت به چیى و ده‌چێت بۆ کوێ. ده‌شێت هه‌ندێک تاکى کورد هۆکارى جوڵانیان ببه‌ستنه‌وه به کێشه سیاسییه‌کانه‌وه. به‌ڵام کێشه سیاسییه‌کان ته‌نها ئاسترومێنتن له گۆڕانى ئێمه‌دا. هه‌ندێک له جوڵانیاندا ناخۆشیى هاتۆته ڕێگایان، ده‌شێت تووشیى نه‌خۆشییه‌کى مه‌ترسییداربووبێتن، ده‌شێت قاچ و ده‌ستیان له‌کیسدابێت، ده‌شێت زیانیان به ئۆرگانێکى جه‌سته‌یان گه‌یاندبێت، ده‌شێت منداڵیان له ڕێگا مردبێت، ژنیان مردبێت، مێردیان مردبێت ...هتد. هه‌موو ئه‌م ڕووداوانه، که چه‌ند دڵته‌زێن بن له تێڕوانینى مرۆڤانه‌دا، به‌ڵام پێویستیین بۆ گۆڕان. به‌بێ گوێپێدانه ئه‌وه‌ی، که ئاخۆ ده‌بێت تاکى کاره‌سات به‌سه‌رهاتوودا بگۆڕێت یاخوود کۆیه‌کى کۆمه‌ڵگایه‌ک یاخوود هه‌موو جیهان. بۆ نموونه مه‌رگى ئه‌و هه‌موو هه‌ڵهاتووانه له ده‌ریادا، مه‌رگى دیلان کوردیی، که له ڕێگاى میدیاى جیهانه‌وه، جوڵه‌یه‌کى گه‌وره‌ى هومانیستانه‌ى به‌رپاکرد.
کێشه‌ى درکنه‌کردن به گۆڕان وه‌ک هه‌مان کێشه‌ى فێربوون وه‌هایه، که مرۆڤ سانا درکیان پێناکات. بۆ نموونه مامۆستایان هه‌میشه له سکاڵاى ئه‌وه‌دان، که منداڵان له کڵاسدا فێرى هیچ نابن و ئاماده‌ى فێربوون نین. ئه‌م تێڕوانینه خاوه‌نى ڕاستییه‌کى ڤارییانته، چونکه چ ڕاسته، که منداڵان فێرى ئه‌و وانه‌یه نابن، که مامۆستا له کڵاسدا ده‌یڵێته‌وه، چ هه‌ڵه‌شه، چونکه منداڵان فێرده‌بن، به‌ڵام فێرى وانه‌که نابن، به‌ڵکوو فێرى شتى تر، بۆ نموونه خێرا نووسیین له‌سه‌ر کیبۆردێکى بچکۆلانه‌ى ئایفۆنه‌کانیان له وه‌ڵامى ئێس ئێم ئێس دانه‌وه‌دا، یان چاتکردندا. وه‌ک چلۆن پاوڵ ڤاتسلاڤیک ده‌یسه‌لمێنێت، که مرۆڤ ناتوانێت، که نه‌توانێت گفتووگۆ بکات. ئاوهاش مانفرێد شپیتسه‌ر ده‌یسه‌لمێنێت، که مرۆڤ ناتوانێت، نه‌توانێت فێر بێت. مرۆڤ به به‌رده‌وامیى له فێربووندایه، هه‌ندێکجار مرۆڤ کێشه‌ى ئه‌وه‌ى هه‌یه، که نه‌توانێت ڕێگربێت له‌وه‌ی، که فێرنه‌بێت. بۆ نموونه له‌کاتى دیارده‌یه‌کى زیانبه‌خشدا به منداڵان، دایک و باوکان هه‌وڵده‌ده‌ن، که منداڵه‌کان ئه‌و دیارده‌یه نه‌بینن، هه‌تا فێرى نه‌بن، به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا منداڵان ههر فێر ده‌بن. بۆ نموونه جگه‌ره‌کێشان، ئه‌لکۆحۆل، تووندوتیژیی.
هه‌ندێکجار سه‌رنجى ڕه‌وه‌ندى نه‌ته‌وه‌کانى وڵاتانى ئیسلامیى ده‌درێت، که وێڕاى چه‌ندیین ساڵه‌ى ژیانیان له ئه‌وروپادا به‌ڵام به‌هیچ شێوه‌یه‌ک نه‌گۆڕاون، به‌ڵکوو تووندوتیژتربوون له ڕووى کلتووریى و ئایینییه‌وه. گۆڕانى ئه‌مانه له‌وه‌دایه، که هه‌رچى نۆرم و کولتوورى ئه‌وروپییه به تووندیى ڕه‌تیده‌که‌نه‌وه و ده‌که‌ونه به‌ربه‌ره‌کانێکردنى کولتوورى ئه‌وروپیی. هه‌ندێک له‌مانه خاوه‌نى هیچ ڕێلاسیۆنێک نین له سۆسیالى وڵاتانى ئه‌وروپییدا. کار ناکه‌ن، هاوڕێیه‌تیى ئه‌وروپیى ناکه‌ن، فێرى زمانى ئه‌و وڵاتانه نابن، که تێیدا ده‌ژیین ...هتد. ئه‌مانه له ڕێگاى میدیاشه‌وه تێکه‌ڵ به ئه‌وروپا نه‌بوون، نه ڕۆژنامه‌یه‌ک ده‌خوێننه‌وه، نه کتێبێک، نه گوێ له ڕادیۆ ده‌گرن، نه ته‌ماشاى تێلێڤیزیۆنى ئه‌و وڵاتانه ده‌که‌ن، که تێیدا ده‌ژیین. ئه‌مانه به‌ده‌ر له میدیاى خۆیان په‌یوه‌ندییان به هیچ میدیایه‌کى تره‌وه نییه. سه‌له‌فیه‌تى ئه‌مانه له‌وه‌وه ده‌ستپێده‌کات، که سنورێکى دڕکاویى له‌نێوانى خۆیان و ئه‌وروپادا دروستده‌که‌ن، له‌کاتێکدا له ئه‌وروپادا ده‌ژیین، له‌کاتێکدا به پاره‌ى کۆمۆنه‌کانى ئه‌و شارانه ده‌ژیین، که تێیدا نیشته‌جێن.
لێره‌وه تاک و کۆى ئه‌وروپیى ده‌گۆڕێن به‌رانبه‌ر ڕه‌وه‌ندى باکگراوند ئیسلام، چونکه بوونى ئه‌وان له ئه‌وروپادا به‌و شێوه‌یه‌ى که ده‌ژیین، هۆکاره له گۆڕیینى تاک و کۆى ئه‌وروپییدا به‌رانبه‌ر به ڕه‌وه‌ندى باکگراوند ئیسلام. واته ئه‌وان هاتوون، هه‌تاوه‌کوو بۆچوونى ئه‌وروپیى به‌رانبه‌ر به هاووڵاتییانى باکگراوند ئیسلام بگۆڕن. به لۆگیکى کاوسالیتێت ئه‌مان هۆکارن له دروستبوونى ئه‌و ڕاستییه‌دا، که له تێڕوانینى ئه‌وروپییدا به‌رانبه‌ر به وڵاتانى ئیسلام بوونى هه‌یه. هیج ئایینێکى تر له دونیادا هێنده‌ى ئیسلام شوێنى نیگه‌تیڤى له‌سه‌ر بیرکردنه‌وه‌ى مرۆڤ دانه‌ناوه، به‌تایبه‌ت ئه‌وروپییه‌کان.
ئه‌ڵمانیا یه‌کێکه له‌و وڵاته ئه‌وروپییانه‌ی، که سه‌له‌فییه‌کان خاوه‌نى زۆرتریین چالاکیین تێیدا، ده‌گمه‌ن له‌م سه‌له‌فیانه کارکه‌رن و به ڕه‌نجى ماندووبوونى خۆیان بژێویى ژیانیان به‌رهه‌مناهێنن، به‌ڵکوو به پاره‌ى سۆسیال ده‌ژیین. پاره‌ى سۆسیالیش به‌رهه‌مى ماندووبوونى من و هه‌موو ئه‌و هاووڵاتییانه‌یه، که کار ده‌که‌ن. پاره‌ى باجى من و سۆزانییه‌که، پاره‌ى باجى کریستێک و پۆلیسێکه ...هتد. ئه‌م سه‌له‌فییانه ڕۆژانێک وه‌ک پهناههنده هاتوونه‌ته وڵاتانى ئه‌وروپا به گشتیى و ئه‌ڵمانیا به‌تایبه‌تیی. به‌پێى که‌یسه‌کانیان خه‌ڵکانێک بوون، که ژیانیان له مه‌ترسییدا بووه و له‌ده‌ستى ئه‌و ڕژێمانه هه‌ڵهاتوون، که زاڵده‌ستن له وڵاته‌کانیاندا. ده‌شێت ئه‌مانه هاووڵاتیى وڵاتانى عه‌ره‌بیى بن، هاووڵاتیى وڵاتانى وه‌ک ئه‌فغانستان، سۆماڵ، ئێران، بگره کوردیش بن. ئه‌و سه‌له‌فییه‌ى له 17.09.2015 دا به قه‌ستى کووشتن هێرشى کرده سه‌ر پۆلیسێک و له ئه‌نجامدا ته‌قه‌ى لێکرا و کووژرا کوردى باشوور بوو .
ههر ئه‌م هه‌ڵهاتووه به ناوى "ڕه‌فیق"، پێشتر وه‌ک پهناههنده هاتۆته ئه‌ڵمانیا، یه‌کێکه له‌وانه‌ی، که دواى ڕاپه‌ڕیین هاتۆته ئه‌ڵمانیا. ده‌شێت ئه‌م هه‌ڵهاتووه باکگراوندێکى ئیسلامیى هه‌بووبێت، به‌ڵام له ئه‌ڵمانیادا بووه به‌و سه‌له‌فییه تووندڕه‌وه. جوڵه‌ى ئه‌م مرۆڤه له کوردستانه‌وه بۆ ئه‌ڵمانیا به مه‌به‌ستى دروستکردنى گۆڕان بووه. ده‌شا له کوردستاندا نه‌بوایه به‌م سه‌له‌فییه‌ى ئه‌ڵمانیا، ده‌شا ژیانێکى ترى هه‌بوایه، به‌ڵام به‌بێ بوونى ڕه‌فیقه‌کان، کۆمه‌ڵگاى ئه‌وروپیى ناتوانن له خۆیانه‌وه ڕه‌شبین بن به‌رانبه‌ى به تاکى ئیسلام. دیالۆگى ڕه‌فیقه‌کان بناغه‌ى خۆى له‌سه‌ر ترس لێداوه، بناغه‌ى خۆى له‌سه‌ر فه‌نتازیا و پارانۆیا لێداوه.
ڕقى ئه‌وروپییه‌کان به‌رانبه‌ر به ئیسلام، به‌رهه‌مى تاکى ئیسلامه، به‌رهه‌مى جۆن جیهادیى و ڕه‌فیقه‌کانه. زیاد له نیوو سه‌ده‌یه، هیچ خۆپیشاندان و جوڵانه‌وه‌یه‌ک له ئه‌ڵمانیادا به‌قه‌د جوڵانه‌وه‌کانى (پێگیدا، Pegida) و خۆپیشاندانه‌کانیان له‌سه‌ر شه‌قامى ئه‌ڵمانیا دژ به بێگانه‌ى باکگراند ئیسلام و خه‌ڵکانى ئیسلام بوونى نه‌بووه. پێگیدا کورتکراوه‌ى جوڵانه‌وه‌یه‌که به ناوى (نیشتیمانپه‌روه‌رانى ئه‌وروپا دژ به ئیسلامیزه‌کردنى وڵاتانى خۆرئاوا، .(Patriotische Europäer gegen Islamisierung des Abendlanded پرسیار لێره‌دا ئه‌وه‌یه، که ئاخۆ ئه‌م میلیۆنه‌ها هه‌ڵهاتووانه‌ى ئێستا له ئه‌وروپادا، له بیست ساڵى ئاینده‌دا چه‌ند جۆن جیهادیى و ڕه‌فیقى تر به‌رهه‌مدێنن؟ چه‌ند له مانه ده‌بنه ماشینى به‌رهه‌مهێنانى ڕق و کووشتن و نامرۆڤایه‌تیی؟ چه‌ند له‌گه‌ڵ ماشینه‌که‌ى وێستگه‌ى شه‌مه‌‌نده‌نه‌فه‌ردا ده‌توانین قسه بکه‌ین، هێنده‌ش له‌گه‌ڵ تاکێکى ئیسلامدا ده‌توانین قسه بکه‌ین، به‌بێ گوێپێدانه ئه‌وه‌ی، که سه‌له‌فییه یاخوود نه‌خێر.
کیژێکى گه‌نجى ته‌مه‌ن ژێر هه‌ژده ساڵ، که نزیکه‌ى بیست ساڵێک پێش ئێستا خێزانه‌که‌ى له‌پێناوى مانه‌وه له ژیاندا نیشتیمانه‌که‌یان به‌جێهێشتووه، که‌وته هه‌وڵدان له‌گه‌ڵمدا، هه‌تاوه‌کوو بۆم بسه‌لمێنێت، که ئیسلام بکووژ نییه. ئارگومێنته‌کانى وتاره‌کانى کۆمه‌ڵێک مه‌لا و سه‌له‌فیى بوو، که له یووتووپدا دۆزیبوویه‌وه، هه‌ندێکیان به فارسیى و هه‌ندێکیان به عه‌ره‌بیی، که ژێرنووسى ئینگلیزیى بۆ کرابوو. ئه‌مانه هه‌ڵهاتووى ده‌ست سیستێمێکى بکووژ و دڕنده بوون. ئه‌م کیژه له ڕێگادا له‌دایک ده‌بێت، واته له هه‌ڵهاتندا. ئه‌م کیژه له ئه‌وروپادا گه‌وره ده‌بێت، به‌ڵام ماشین ئاسا پشتگیریى له ئیسلام ده‌کات و به ئایینێکى هه‌ڵکێشراو له هه‌ستى مرۆڤایه‌تیى و جوانیى و ئازادیى ده‌زانێت، له‌کاتێکدا ئێستا خۆى له‌ژێر چاودێریى پۆلیسدایه، چونکه خێزانه‌که‌ى ئازادییان زه‌وتکردووه و به نیازبوون به زۆر بیده‌ن به شوو.
هه‌ربۆیه ئاسایى نییه، که به ئاسایى بزانیت، که چلۆن له‌گه‌ڵ منداڵدا ده‌دوێیت و چلۆن فێرى ده‌که‌یت، که خۆى بێت. ڕێگاگرتن له خود بوون، هۆکاره که له ڕێگاى سۆسیاله کۆنسێپته‌وه هه‌مانشێوه منداڵ ببێت به شتێک، که خۆى نییه، بۆ نموونه ماشینێکى ئیسلام. کاره‌سات لێره‌دا ئه‌وه‌یه، که ئێمه ته‌نها له به‌ره‌کانى جه‌نگ و له سه‌ربڕیینى دیلدا به ده‌ستى تیرۆریستانى ئیسلام گوێمان له هاوارى ئه‌ڵڵا و ئه‌کبه‌ر نییه، به‌ڵکوو له وێستگه‌ى شهمهندهنهفهرى فلێنسبورگیشدا گوێمان لێیه، کاتێک هه‌ڵهاتووان سوارى شهمهندهنهفهرى دانمارک ده‌بن، یان سوارى پاس ده‌بن، ئه‌و عه‌ره‌بانه‌‌ی، که وه‌رگێڕییان بۆ ده‌که‌ن، به ئه‌ڵڵا و ئه‌کبه‌ر به‌ڕێیان ده‌که‌ن. ئارگوومێنتى ئیسلام هه‌میشه بریتیى بووه له که هه‌موو ئیسلامێک تیرۆریست نییه، به‌ڵام هه‌موو ئه‌و تیرۆریستانه‌ی، که ئێستا ژیانیان له ته‌واوى جیهاندا ناخۆش کردووه ئیسلامن.
وتار
-
ڕه‌وشى ڕۆژنامه‌نوسى کوردى یان جیهانی
07.02.2024 -
ره‌گه‌ز گۆڕین کارێکى قێزه‌وه‌ن و شووره‌ییه
29.01.2024 -
سوکایه‌تى و بێڕێزى له‌پاى چی؟
10.01.2024
زۆرترین خوێندراو
- ڕۆژ
- هەفتە
- مانگ
-
پارتی و یه‌كێتی له سه‌ر دوو وه‌زاره‌ت ڕێكنه‌كه‌وتوون
27.10.2022
-
دوورخستنەوەی سەرۆککۆماری پێشووی چین ئاشكرا ده‌كرێت
23.10.2022
-
له كفری پارتی سۆسیال دیموكرات خولێكی تۆپی پێ ده‌كاته‌وه
22.10.2022
-
پارتی سۆسیال دیموكرات گۆڕانكاری ئه‌نجامده‌دات
23.02.2023