ئه‌توانى له‌رێگاى ئیمه‌یڵ و ژماره ته‌له‌فۆنه‌کانمانه‌وه په‌یوه‌ندیمان پێوه‌بکه‌یت و راوسه‌رنج وپێشنیارو داواکاریه‌کانى خۆت بخه‌یته‌روو.
07705066052
هه‌رێم ڕێگرییه‌کان تێده‌په‌ڕێنێت بۆ گه‌یشتن به سه‌ربه‌خۆیى
6/17/2017 9:54:00 PM
جەماوەر نیوز
جه‌ماوه‌رنیوز
عومه‌ر غوڵامى
مافى چاره‌ى خۆنوسین: به‌و دوو ڕه‌گه‌زه‌ى (گه‌ل ) و (نیشتیمان) مسه‌وگه‌ر ده‌بێت ته‌واوى شه‌رعیه‌ت و یاسا و عورفه ئاسمانى و زه‌مینینییه‌کان دانى پێدا ده‌نێن. ده‌ستوورى نه‌ته‌وه یه‌کگرتووه‌کان (111) مادده‌ى له خۆ گرتووه ته‌نها دوو جار به شێوه‌یه‌کى ڕاسته‌خۆ باسى مافى چاره‌نوسى کردووه.
له به‌ندى یه‌که‌مى ده‌ستوورو ئامانجه‌کانى نه‌ته‌وه‌یه‌گرتووه‌کاندا به‌م شێوه باس له مافى چاره‌نوس کراوه تێدا هاتووه " په‌ره پێدانى په‌یوه‌ندى دۆستانه نێوان گه‌لان له‌سه‌ر بنه‌ماى ڕێزلێنان مافه‌کانیان به مافى چاره‌ى خۆنۆسینیانه‌وه و گرتنه‌به‌رى هه‌ر ڕێبازێکى شیاو بۆ به‌رجه‌سته‌کردى ئاشتى"
.
به‌ندى نۆیه‌مى ده‌ستوورى نه‌ته‌وه یه‌کگرتووه‌کان که بۆ ڕونکردنه‌وه‌ى هاریکارى نێوده‌وڵه‌تى له ڕووى ئابوورى و کۆمه‌ڵایه‌تى ته‌رخان کراوه ئاماژه بۆ ئه‌وه ده‌کات " ڕێوشوێنه‌کانى نه‌ته‌وه یه‌کگرتووه‌کان له‌و بواره‌دا پشت به خواستى زه‌مینه خۆشکردن بۆ جێگیرى و خۆشگوزه‌رانى ده‌به‌ستێت که په‌یوه‌ستن بۆ به‌ستنى په‌یوه‌ندى ئاشتیخوازانه له نێو نه‌ته‌وه‌کان که له‌سه‌ر ئه‌و پره‌نسیپه بنیاد نرابێت که کار بۆ به‌رزڕاگرتنى مافه‌کانى گه‌لان ده‌کات به‌وه‌ى که هه‌ریه‌که‌یان مافى چاره‌نوسى خۆیان هه‌بێت".
ئه‌و گه‌له‌ى به شێوه‌ى ئاشتیانه داواى پیاده کردنى مافى چاره‌نوس ده‌کات ده‌بێت له ئاستێکى گونجاوى هۆشیارى سیاسى و پێشکه‌وتندا بێت و خاوه‌نى دامه‌زراوه شارستانیه‌کانى وه‌ک ( حزبى سیاسى و سه‌ندیکاو ڕێکخراوى کۆمه‌ڵگه‌ى مه‌ده‌نى و میدیاى ئازاد) بێت. به پێى یاساى گشتى نێوده‌وڵه‌تى ئه‌و گه‌له‌ى ڕێگه‌ى لێبگیرێت به شێوازى ئاشتیانه به مافى چاره‌نوس بگات، مافى خۆیه‌تى په‌نا بۆ شۆڕش و خه‌باتى چه‌کدارى ببات.
گه‌لى کورد چه‌ندین شۆڕشى چه‌کدارى ئه‌نجامدا له دژى ده‌سه‌ڵاتى بێگانه له‌سه‌ر خاکى کوردستان له پێناو به وه‌ده‌ستخستى مافه‌کانیدا ، په‌نا بردنى کورد بۆ چه‌ک ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ ئه‌وه‌ى که داگیرکه‌ران دانیان به مافى کوردا نه‌ده‌نا و له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا مافه ڕه‌واکانى گه‌لى کوردیان پێشه‌ێل ده‌کرد و که‌وتبونه چه‌وساندنه‌وه‌ى کوردان و زیندان و ئه‌شکه‌نجه‌دان و ڕاوه‌دونان و ڕاگواستن بۆ ئه‌وه‌ى ناسنامه‌ى کورد له سه‌ر خاکى کوردستان بسڕنه‌وه، له کاتێکدا له ده‌ستوورى نه‌ته‌وه یه‌کگرتووه‌کان باس له مافى ئازادى و مافى چاره‌نوسى گه‌لان ده‌کات و ده‌وڵه‌تانى داگیرکه‌ر ئه‌و ده‌ستووره‌یان قبوڵ کردووه و له ژێر چه‌ترى ئه‌و ده‌ستوورده‌دا کۆبونه‌ته‌وه ، به‌ڵام پێشێلى ده‌ستوورى نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کان ده‌که‌ن له پێناو به‌رژه‌وه‌ندى خۆیاندا مافى گه‌لى کورد ناده‌ن و له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا بنه‌ما ئه‌خلاقیه‌کانیش پێشیل ده‌که‌ن ته‌نانه‌ت له کێشه‌کانى کوردا هیچ بنه‌مایه‌کى ئه‌خلاقى و یاسایى له‌به‌رچاو نه‌گیراوه.
ئه‌گه‌ر چى له‌مپه‌ره‌کانى به‌رده‌م سه‌ربه‌خۆى هه‌رێمى کوردستان زۆرن چ له ڕووى یاسایى و له ڕووى ناخۆیى و هه‌رێمه ئاسان نییه. ڕێگریه یاساییه‌کان ده‌کرێته به دووبه‌شه‌وه یه‌که‌میان په‌یوه‌ندى به یاسایى نێوده‌وڵه‌تییه‌وه هه‌یه که تائێستا هه‌رێمى کوردستان وه‌ک گه‌ل دانی پێدا نه‌نراوه به زه‌حمه‌ت ده‌توانێت بڕیاربدات له سه‌ر چاره‌نوسى خۆى و به‌بیانوو ڕاگه‌یاندنى سه‌ربه‌خۆی. دووه‌م په‌یوه‌ندى به ده‌ستوورى عێراقى فیدراڵه‌وه هه‌یه کورد نه‌یتوانیوه له‌و ده‌ستووردا زامنى سه‌ربه‌خۆى خۆى بکات ، به‌ڵام سه‌رکه‌وتن به‌سه‌ر ئه‌م دوو گرفته‌دا محاڵ نییه له مێژوودا چه‌ند نه‌ته‌وه و هه‌رێمێک هه‌بوون سه‌ره‌ڕاى ئه‌و دوو کۆسپه‌وه توانیوایانه سه‌ربه‌خۆى خۆیان ڕابگه‌یه‌نن و پارێزگارى له ده‌وڵه‌ته‌که‌یان بکه‌ن وه‌ک ( قه‌رباغ 1991 له ئازه‌رباینجان ) و ( کۆسۆڤۆ 2008 له له سربیا ) و (قوبروسى باکور 1983 له قوبورس ) و (تایوان 1949 له چین ) چه‌ندین ده‌وڵه‌تى تر کوردیش ده‌توانێت جیا بێته‌وه له عێراق به‌و ڕێگا ئاشتیانه‌ى گرتویه‌تیه به‌ر که ئه‌ویش گشتپرسییه بریاره له 25/9/2017 ئه‌نجامى بدات بۆ سه‌ربه‌خۆى هه‌رێمى کوردستان ئه‌توانێت پارێزگاریشى لێبکات ، چونکه ئێستا کورد له ڕووى دبلۆماسییه‌وه پێشکه‌وتنى زۆرى به خۆییه‌وه بینیه‌وه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا له هاوپه‌یمانیه‌تێکى زیاتر له 65 ده‌وڵه‌تییه که زلهێزه‌کانى دوونیا تێدان ئه‌و هاوپه‌یمانیه‌تییه له دژى تیرۆر ده‌جنگ، کوردیش له‌و سه‌نگه‌ره‌یه دژ به تیرۆر ده‌جنگێت ، بۆیه ده‌کرێت کورد سه‌رکه‌وێت به‌سه‌ر ئه‌و گرفته یاساییانه‌ى که ڕێگره له سه‌ربه‌خۆیى، چونکه زۆر ده‌وڵه‌ت دروست بوون له چوارچێوه‌ى فیدراڵیدا بوون و بوون به چه‌ند ده‌وڵه‌ت سه‌ره‌ڕاى رێگریه یاساییه‌کان توانیویان ده‌وڵه‌ت دروست بکه‌ن و پارێزگارى له سه‌روه‌رى ده‌وڵه‌ته‌که‌شیان بکه‌ن و به‌رده‌وامى پێبده‌ن وه‌ک ( یوغسلافیا 1946 و بۆرما 1948 و لیبیا 1991 و مالى 1959 و و کۆنکۆ 1960 و کامیرۆن 1961 و مۆنتینیگرۆ 1992 له‌م چیوار چێوه‌یه‌دا ده‌رفه‌تێکى باشه بۆ هه‌رێمى کوردستان بۆ ڕاگه‌یاندنى سه‌ربه‌خۆى چونکه ده‌وڵه‌تى عێراق له‌و په‌ڕى لاوازیدایه و هه‌نگاوێکى باشه بۆ هه‌رێم .
پاساو نییه بۆ بارودۆخى ناوخۆیى که له ئێستادا که گشتپرسى ڕه‌تبکرێته‌وه به بیانوى بونى گرفتى سیاسى و ئیدارى و کارگێڕى هه‌رێم له کاتێکدا له ساڵى 2005 له گشتپرسى نافرمیه‌که‌دا ده‌نگده‌ران زیاتر له 98% ده‌نگیاندا به سه‌ربه‌خۆى هه‌رێم له کاتێک دۆخى هه‌رێم به جۆرێک بوو هیچ باشتر نه‌بوو له له‌وه‌ى ئێستادا هه‌یه، بۆیه هه‌لێکى گونجاوه بۆ باشوورى کوردستان بۆ سه‌ربه خۆى و جیابوونه‌وه له عێراق، چونکه له ئێستادا عێراق له ڕووى ناخۆ و ده‌ره‌وه گرفتارى ده‌یان کێشه‌یه که توانای ئه‌وه نییه خۆى لێ ده‌راز بکات، ده‌رفه‌تێکى گونجاو بۆ سه‌ربه‌خۆى هه‌رێم.
به پێى ڕاپرسییه‌کى (زانکۆى ئه‌مریکى له دهۆک) له 84% دانیشتوانى هه‌رێمى کوردستان به ناوچه کوردستانیه‌کانى ده‌ره‌وه‌ى سنورى هه‌رێم ده‌نگیان به‌سه‌ربه‌خۆى هه‌رێم داوه و له 87% دانیشتوانى ناوچه کوردستانیه‌کانى ده‌ره‌وه‌ى سنورى هه‌رێم له‌گه‌ڵ سه‌ربه‌خۆى هه‌رێمن و زیاتر له نیوه‌ى عه‌ره‌ب و تورکمانه‌کانى ناوچه کوردستانییه‌کانى ده‌ره‌وه‌ى سنورى هه‌رێم له‌گه‌ڵ سه‌ربه‌خۆى هه‌رێمن و له 90% مه‌سیحیه‌کانى کوردستان له‌گه‌ڵ سه‌ربه‌خۆی هه‌رێمن. ئه‌مه ده‌رخه‌رى ئه‌و ڕاستیه‌ن که کوردستانیان له‌گه‌ڵ جیابونه‌وه‌دان و بۆیه گشتپرسى سه‌رکه‌توو ده‌بێت ، به‌ڵام ئه‌وه‌ى ده‌مێنێه‌ته‌وه سه‌ر سه‌رکرده سیاسییه‌کان چۆن مامه‌ڵه به ئه‌نجامى گشتپرسیه‌که‌وه ده‌که‌ن و پشتیوانى نێوده‌وڵه‌تى بۆ به ده‌ست ده‌هێنن و تا هه‌نگاوه‌کانى سه‌ربه‌خۆى به خێراى تێپه‌ڕێت و کوردیش ده‌وڵه‌تێکى بۆ دروست ببێت له باشوورى کوردستان.
ئه‌وه‌ش خراوه‌ته ڕوو که زلهێزه‌کان ڕایان نه‌گه‌یاندووه که دژى سه‌ربه‌خۆى هه‌رێمن و له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش چه‌ندین ده‌وڵه‌ت و گه‌وره به‌رپرى ده‌وڵه‌تان پشتیوانیان بۆ سه‌ربه‌خۆى هه‌رێم ڕاگه‌یاندووه نمونه‌شیان ده‌وڵه‌تى ئیسرائیله که پشتوانى خۆى بۆ سه‌ربه‌خۆى هه‌رێمى کوردستان ده‌ڕیوه ئه‌م ده‌وڵه‌ته کاریگه‌رى ده‌بێت له‌سه‌ر له‌سه‌ر ئه‌وروپا و ئه‌مریکا بۆ پشتیوانیکردن له سه‌ربه‌خۆى هه‌رێمى کوردستان.
بنیامین ناتانیاهۆ پشتیوانى وڵاته‌که‌ى بۆ سه‌ربه‌خۆى هه‌رێمى کوردستان ڕاگه‌یاندووه و رایگه‌یاند کورد مافى خۆیه‌تى ده‌وڵه‌تى هه‌ربێت.
بیرنارد کوشنیر ئه‌ندازیارى ده‌رچونى بڕیارى 688 ئه‌و بڕیاره‌ى نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کان ناوچه‌ى دژه فڕنى سه‌پاند بۆ ڕێگریه‌کانى رژێمى به‌عس بۆ هێرشکردنه سه‌رخاکى هه‌رێم له تازه‌ترین لێدوانیدا ڕایگه‌یاند ئه‌گه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کان بۆ ده‌وڵه‌تى کوردى هاوکار نه‌بێت و قبوڵى نه‌کان به پاساوى یاسا، ده‌ڵێت پێویسته یاساکان بگۆڕدرێت، چونکه هه‌ڵه‌یان تێدایه.
ڕه‌نگه ئه‌وه‌ى ده‌وترێت له ڕاگه‌یاندنه‌کانه‌وه له لایه‌ن هه‌ندێک به‌رپرسى وڵاتان له باره‌ى یه‌ک پارچه‌ى خاکى عێراق له‌به‌ر ڕاى گشتى ناخۆى وڵاته‌که‌یان بێت. ئه‌گینا له ڕاستیدا دژ به سه‌ربه‌خۆى کوردستان نین، چونکه له‌وه گه‌شتوون کورد مافى خۆیه‌تى ببێت به ده‌وڵه‌ت و ده‌وڵه‌تانى هه‌رێمیش سه‌ربه‌خۆى هه‌رێم به مه‌ترسى نازانن، چونکه له ڕابردوودا کورد ئه‌وه‌ى سه‌لماندووه له ڕووى ئابووریه‌وه قازانجى زۆرى هه‌بوو بۆ وڵاتان و کارى له‌سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندى دوولایه‌نه کرد و نه‌بووه‌ته مه‌ترسى له‌سه‌ر هیچ ده‌وڵه‌تێک، سه‌ربه‌خۆش هه‌رێمى کوردستان خه‌ونى چه‌ندین ساڵه‌ى کوردان وه‌دى دێت.
.
وتار
-
ڕه‌وشى ڕۆژنامه‌نوسى کوردى یان جیهانی
07.02.2024 -
ره‌گه‌ز گۆڕین کارێکى قێزه‌وه‌ن و شووره‌ییه
29.01.2024 -
سوکایه‌تى و بێڕێزى له‌پاى چی؟
10.01.2024
زۆرترین خوێندراو
- ڕۆژ
- هەفتە
- مانگ
-
پارتی و یه‌كێتی له سه‌ر دوو وه‌زاره‌ت ڕێكنه‌كه‌وتوون
27.10.2022
-
دوورخستنەوەی سەرۆککۆماری پێشووی چین ئاشكرا ده‌كرێت
23.10.2022
-
له كفری پارتی سۆسیال دیموكرات خولێكی تۆپی پێ ده‌كاته‌وه
22.10.2022
-
پارتی سۆسیال دیموكرات گۆڕانكاری ئه‌نجامده‌دات
23.02.2023